Seçtiği temel felsefe ‘hümanizm’dir. Dünya hayatının geçici olduğunu ve fani yaşamdaki maddeciliğin insan ilişkilerindeki en zararlı unsur olduğunu savunur. Mevlana’nın görüşüne göre en önemli olan yaşam boyunca ‘insan olmak’ ve ‘insanca hareket etmek’tir. Eserlerinde sıklıkla insanı sevmenin tüm evreni sevmekle, Allah’ı sevmekle aynı şey olduğunu sözleri ve çeşitli hikayeleriyle kaleme alır. Mevlana için her daim en önemli olan şey hoşgörüdür.

Mevlana’ya göre içinde Yaradan korkusu yerine Yaradan sevgisi bulunan kişinin Yaradan’ı ceza verici olarak görmek yerine ödüllendirici olduğunu anlamak gerekir. Bunları bir araya getirdiğimizde Mevlevilik’e göre gerçek iman sahibi olan birey, diğer dinlere inananlara da özenle bakar. Aynı zamanda Mevlana, tasavvuf ilmini tamamen benimsemiş bir Müslümandır.

İnsanları dinine, diline göre ayırmadığını da “Gel, ne olursan ol,yine gel.” sözüyle belirtmiştir.